Mặc dù mỗi địa phương sản xuất một sản phẩm và phương pháp thực hiện khác nhau, nhưng nhìn chung các mô hình đều hướng tới mục tiêu an toàn vệ sinh thực phẩm và quy trình sản xuất có ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ hiện đại.

Có thể nói, nông dân thời hiện đại, tư duy và cách làm ăn của các chủ trang trại cũng như người đứng đầu của các Công ty, các Hợp tác xã... đều rất đáng học tập và khâm phục. Qua 3 địa phương với 4 loại mô hình sản xuất khác nhau, mỗi mô hình có cái hay riêng. Tuy nhiên, điều khâm phục và ấn tượng để lại trong tôi, đó là mô hình sản xuất Dược liệu của Doanh nghiệp cộng đồng kinh doanh các sản phẩm bản địa SA PA, chuyên thu hái và điều chế thuốc nam của người Dao đỏ tại Bản Tả Chải, xã Tả Phìn, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai do anh: Lý Láo Lở làm Giám đốc. Với mô hình: Nhà nông làm cổ đông. Sản phẩm bao gồm các loại thuốc nam được thu hái tự nhiên và cây thuốc được trồng dưới tán rừng phòng hộ của các cổ đông. Nhưng sản phẩm chủ yếu và nổi tiếng nhất vẫn là thuốc tắm và thuốc ngâm chân.

Anh Lở cho biết: Bài thuốc tắm này phải sử dụng nhiều loại thảo dược. Một thùng nước tắm ít nhất cũng phải có hơn 10 loại thân cây, lá cây. Còn có những bài thuốc tắm có tới hơn 120 loại thảo dược. Tất cả những bài thuốc này được ghi chép, hướng dẫn tỉ mỉ để phục vụ cho những nhu cầu điều trị bệnh hoặc thư giãn, làm đẹp khác nhau của người tắm. Tùy từng loại thảo dược mà cách chế biến cũng khác nhau. Có loại được phơi hoặc sao khô, có loại phải để tươi nguyên.

Sở dĩ, công ty của Lý Láo Lở được gọi là doanh nghiệp công đồng là bởi vì trong tổng số 104 cổ đông của công ty thì có đến 99 thành viên là người dân bản địa, quanh năm “chân lấm tay bùn”. Năm 2007, công ty được thành lập và chính thức đi vào hoạt động, với số cổ đông ít ỏi là 18 người. Anh Lở gắn bó với công ty ngay từ những ngày đầu tiên. Vốn năng động, nhiệt tình lại có nhiều đóng góp trong công tác vận động dân bản tham gia nên anh được tín nhiệm bầu làm giám đốc.

Dẫn chúng tôi đi tham quan khu sản xuất của công ty, chỉ vào các loại cây dược liệu được chất từng đống, anh Lý Láo Lở tỉ mỉ giới thiệu: Đây là nguyên liệu do các hộ cổ đông lấy từ rừng về rồi nhập cho công ty. Với các cổ đông là người dân bản địa, ai cũng có diện tích dược liệu trồng dưới tán rừng phòng hộ. Công ty cung cấp giống và hỗ trợ cho các hộ cổ đồng trồng và chăm sóc, diện tích khoảng 300ha.

Mặc dù cơ sở sản xuất chưa phải là hiện đại với quy mô lớn, nhưng điều chúng ta cần học tập đó là: Cách thức hình thành Doanh nghiệp và phương pháp hoạt động của Công ty. Chỉ với 2 bàn tay trắng, sau khi xuất ngũ từ quân đội về, anh thấy được tiềm năng của vùng núi cao Sa Pa là nguồn dược liệu quí hiếm từ rừng, đã được người Dao đỏ ở đây sử dụng làm thuốc chữa bệnh rất hiệu quả từ ngàn xưa. Anh đã suy nghĩ đến việc phải tổ chức được một cơ sở chuyên thu hái, trồng thêm và điều chế cây thuốc tự nhiên thành các bài thuốc quí để chữa bệnh, có qui mô và phải được nhiều người biết đến. Thế là anh đã đứng ra kêu gọi, vận động các hộ dân trong Bản tham gia cổ đông vào công ty, cổ phần tham gia rất đơn giản và dễ thực hiện, ai có tiền góp tiền, ai có gỗ góp gỗ, ai có đất góp đất, ai có sản phẩm thu hái được từ rừng và trồng được thì góp sản phẩm và góp ngày công lao động, tất cả được quy thành tiền để tính giá trị cổ phần. Do vậy 104 hộ thuộc Bản Tả Chải, xã Tả phìn đều là cổ đông của Công ty. Tính đến nay Công ty của anh đã hoạt động được hơn 10 năm, và điều đáng nói là 104 cổ đông vẫn duy trì đầy đủ, qui mô hoạt động ngày càng được mở rộng, du khách thập phương, đặc biệt là khách nước ngoài có rất nhiều người đã tìm đến cơ sở của anh để tắm và ngâm chân từ những cây thuốc quí vừa thư giãn, vừa chữa bệnh.

Qua chuyến tham quan học tập kinh nghiệm lần này, thông điệp mà tôi muốn gửi đến Cấp ủy và Chính quyền các cấp đó là: 

Với điều kiện về đất đai, lao động, về địa hình và tài nguyên thiên nhiên của Như Thanh, chúng ta có thể hướng dẫn, chỉ đạo và vận động để nhiều Doanh nghiệp, Hợp tác xã và Tổ hợp tác ở địa phương được thành lập trên hình thức như Công ty của anh Lý Láo Lở, bản Tà Chải, xã Tả Phìn, huyện Sa pa, tỉnh Lào Cai. Nhằm mục đích sản xuất, thu hoạch, chế biến và bảo quản  nhiều loại sản phẩm nông sản do nhân dân sản xuất ra, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, đồng thời tham gia thực hiện Chương trình O COP (Chương trình phát triển kinh tế khu vực nông thôn theo hướng phát triển nội lực và gia tăng giá trị) đó là: “ Mỗi xã  một sản phẩm chủ lực”. để đảm bảo mục tiêu:

-  Phát triển các hình thức tổ chức sản xuất, kinh doanh (ưu tiên phát triển hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và vừa) để sản xuất các sản phẩm truyền thống, dịch vụ có lợi thế đạt tiêu chuẩn, có khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế, góp phần phát triển kinh tế nông thôn;

- Góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao thu nhập, đời sống cho nhân dân và thực hiện hiệu quả nhóm tiêu chí “Kinh tế và tổ chức sản xuất” trong Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới;

- Thông qua việc phát triển sản xuất tại khu vực nông thôn, góp phần thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn; thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn hợp lý. 

 Đối với các chủ trang trại và hộ nông dân, hội viên hội làm vườn và trang trại tích cực tư duy, có sáng kiến và dám nghĩ, dám làm, mạnh dạn đứng ra kêu gọi, vận động để sáng lập nên các đơn vị kinh tế tập thể theo hình thức Doanh nghiệp vừa và nhỏ, hoặc hình thành Hợp tác xã hay Tổ hợp tác ngay tại địa phương mình, bao gồm các thành viên có cùng sở thích và cùng chí hướng, để tổ chức sản xuất, thu hoạch, bảo quản và chế biến từng nhóm sản phẩm nông sản, giúp bà con nông dân có nơi tiêu thụ ổn định, đồng thời phát triển kinh tế gia đình và từng bước đẩy mạnh kinh tế tập thể ngày càng phát triển bền vững./.